Op basis van voortschrijdend inzicht zijn er enkele wijzigingen van aangebracht in de 13e editie van het Groninger Formularium. In de app zijn alle wijzigingen bijgewerkt en up-to-date .

Hieronder vindt de wijzigingen uitgeschreven. Print de overzichtelijke bijlage en bewaar deze in uw boekje als u alle informatie op schrift bij de hand wilt hebben. 
Wijzigingen en errata Groninger Formularium 13e editie versie oktober 2020.pdf
Wijzigingen en errata Groninger Formularium 13e editie versie juli 2021.pdf

K04 t/m K99.05 Hart en Vaatstelsel
Toegevoegd bij alle betablokkers onder ‘V’: ‘Bouw het gebruik in één tot twee weken geleidelijk af' Blz. 76

N07 Convulsies/stuipen (incl. koorts)
Toegevoegd bij introductietekst: Koortsconvulsies worden ingedeeld in typische en atypische koortsconvulsies. In de acute fase moet bij een kind met koorts en een koortsconvulsie beoordeeld worden of er aanwijzingen zijn voor een centraal zenuwstelsel infectie. Behandel kinderen met koortsconvulsies niet preventief met anti-epileptica. Adviseer geen antipyretica met het doel om een koortsconvulsie te voorkomen. 
Overweeg medicatie ter coupering van de aanval Blz. 135

N44/N71 Meningitis/encephalitis (immunisatie preventieve medicatie)
Toegevoegd bij introductietekst: Op grond van gebruiksgemak en  lage resistentieontwikkeling lijkt ciprofloxacine het gunstigste profiel te hebben bij personen >16 jaar.
Aangepast in monografie rifampicine bij K dosering 3mnd-12 jaar:  gedurende 2 dagen tweemaal daags 10 mg/kg per os (max. 1200 mg/dag). Blz. 136

N87 Ziekte van Parkinson
Gewijzigd: dosering Domperidon tablet en suspensie 1 tot 3x daags 10 mg, max. 1 week Blz. 140

N88.02 Overige gegeneraliseerd epilepsie
Gewijzigd in introductietekst: Natriumvalproaat in Valproinezuur Blz. 144

N88.03 Partiele epilepsie
Verwijderd: Carbamazepine Blz. 145

N89 Migraine
Gewijzigd: dosering Domperidon tablet en orale suspensie 1 tot 3x daags 10 mg, max. 1 week Blz. 147


P70 Seniele dementie/Alzheimer
Toegevoegd: Breng patiënt en mantelzorger op de hoogte over (de beperkingen van) behandeling met cholinesteraseremmers (rivastigmine, galantamine, donepezil) of memantine. Bij patiënten met de ziekte van Alzheimer of vasculaire dementie is deze medicatie niet of weinig effectief, en kan wel bijwerkingen geven (met name gastro-intestinale bijwerkingen). Mocht patiënt na deze uitleg toch een proefbehandeling willen, verwijs dan naar een specialist die ervaring heeft met deze middelen.
Toegevoegd na Bij psychotische en geagiteerde patiënten, vooral wanneer ook sprake is van agressie: kunnen antipsychotica worden gegeven. Blz. 170

R02 t/m R99.02 Luchtwegen
Categorienaam ontbreekt in de inhoudsopgave van het drukwerk Blz. 180

R96 Astma
Toegevoegd :
- na ‘Adviseer patiënt om te stoppen met roken’: zie P17.
- Adviseer de patiënt dagelijks ten minste een half uur matig intensieve beweging, zoals 
   wandelen, fietsen, zwemmen of een andere sport
- Adviseer een geïndividualiseerd plan voor elke patiënt. 
- Bij een goede astmacontrole is SABA-gebruik vrijwel niet nodig; (overmatig) SABA-
  gebruik > 2/week is een teken van onvoldoende astmacontrole.
- ‘Antimicrobiële therapie alleen …. Algemeen ziek zijn’: (zie R78/R81).
- Formoterol met ICS heeft bij volwassenen het voordeel dat deze zowel als nodig als 
  onderhoudsmedicatie te gebruiken is.
- Bij patiënten met milde klachten en seizoensgebonden allergische rhinitis die geen 
  corticosteroïden willen of kunnen gebruiken is montelukast een alternatief als 
  onderhoudsbehandeling.
Aanpassing stappen:
Volwassenen, kinderen vanaf 12 jaar 
• Stap 1: kortwerkende luchtwegverwijder (symptomen minder dan twee keer per maand)
o Alleen zonodig een lage dosis ICS-formoterol* of SABA*  bij klachten
o Lage dosis ICS* als SABA* genomen word (tweede optie) 
• Stap 2: onderhoudsbehandeling met inhalatiecorticosteroïden (symptomen meer dan twee keer per maand, maar minder dan dagelijks)
Overstappen op inhalatiecorticosteroïden 
o Dagelijks lage dosis ICS* óf lage dosis ICS-formoterol* bij klachten.  
o Bij onderhoud ICS* en klachten een SABA* met extra dosis ICS*. 
• Stap 3: onderhoudsbehandeling met inhalatiecorticosteroïden en langwerkende luchtwegverwijders (symptomen op meeste dagen, meer dan een keer per week wakker met astma)
o Lage dosis ICS/formoterol* als onderhoud óf intermediaire dosis ICS*.
o Bij klachten: ICS/formoterol* zo nodig óf SABA* met extra dosis ICS*.

• Stap 4: Intermediaire dosis ICS/LABA (symptomen op meeste dagen, meer dan een keer per week wakker met astma, verminderde longfunctie)
o Intermediaire tot (tijdelijk) hogere dosis ICS/formoterol* óf hogere dosis ICS*
o Eventueel aan hoge dosis ICS* tiotropium toevoegen
o Bij klachten: ICS/formoterol* zo nodig óf SABA* met extra dosis ICS*.
• Stap 5: verwijzing longarts

* ICS/formoterol: beclometason-formoterol of budesonide-formoterol
   SABA: salbutamol, terbutaline
   ICS: budesonide, beclometason, fluticasone. Blz. 205

U14.01 Niersteenkoliek
Gewijzigd: Bij contra-indicaties voor diclofenac: morfina oraal of rectaal in combinatie met een laxans
in: Bij contra-indicaties voor diclofenac: kortdurend morfine oraal of rectaal in combinatie met een laxans. Zie A01 voor langdurig gebruik van morfine. Blz. 265

U70 Pyelonefritis
Verwijderd: Laatste aandachtspuntje (urinecontrole etc…..):
Toegevoegd bij algemene tekst:
• Overweeg bij patiënten met een verblijfskatheter bij een goede respons op therapie voor zowel mannen als vrouwen 7 i.p.v. 10 of 14 dagen met antibiotica te behandelen.
• Overweeg bij vrouwen, waarbij uit de kweek blijkt dat de verwekker gevoelig is voor amixicilline(/clavulaanzuur) of cotrimoxazol, het eerder (empirisch) gestarte antibioticum te stoppen en als 1e keus amoxicilline te starten met als 2e keus amoxicilline/clavulaanzuur of cotrimoxazol
• Overweeg bij mannen bij gebleken gevoeligheid voor cotrimoxazol het eerder (empirisch) gestarte antibioticum te staken en cotrimoxazol te starten. Blz. 267

U71 Cystitis/urineweginfectie
Toegevoegd met algemene tekst:
• Urineweginfecties worden onderverdeeld in cystitis en urineweginfecties met tekenen van weefselinvasie. Daarna volgt een onderscheid op basis van patiëntkarakteristieken, zoals leeftijd en het wel/niet behoren tot een risicogroep. Acute prostatitis en pyelonefritis worden beschouwd als urineweginfecties met tekenen van weefselinvasie. 
• Tekenen van weefselinvasie zijn koorts, algemene malaise en bijvoorbeeld (koude)rillingen en delier. 
• Zie U70 Pyelonefritis voor de medicamenteuze behandeling van urineweginfecties met tekenen van weefselinvasie. Blz. 269

U71.01 Cystitis bij gezonde, niet-zwangere vrouwen
Gewijzigd bij Profylaxe: Vaak gaat een urineweginfectie vanzelf weer over. Er kan profylaxe met zelfzorgmiddelen zoals cranberrytabletten (2 dd 500mg) overwogen worden.
Samengevoegd en gewijzigd (punt 2 en 3): 
• Antibiotica met als 1e keus post-coïtumprofylaxe (off-label gebruik): nitrofurantoïne (50–100 mg) of trimethoprim (100 mg) binnen 2 uur na iedere coïtus, maximaal 1 maal daags. Staken na 6-12 maanden. 2e keus: Nitrofurantoïne (50-100 mg) of trimethoprim (100 mg) gedurende 6–12 maanden ’s avonds. Stop antibiotische profylaxe indien een cystitis optreedt en behandel de urineweginfectie met een ander antibioticum. 
Toegevoegd (is punt 3 geworden):
• Lokale oestrogenen hebben bij postmenopauzale vrouwen de voorkeur indien er geen contra-indicaties zijn. Blz. 269

U71.01 Cystitis bij risicogroepen
Verwijderd (punt 1): Verblijfskatheter. 
Toegevoegd (punt 1): Behandel patiënten met een verblijfskatheter met mictieklachten alleen met antibiotica bij tekenen van weefselinvasie (zie U70 Pyelonefritis). 
Gewijzigd (punt 3): Tweede keus (overige risicogroepen): fosfomycine, eenmalig, bij voorkeur voor de nacht. Trimethoprim gedurende 7 dagen is derde keus. Blz. 272

W05.01 Zwangerschapsbraken
Toegevoegd: primperan (=metoclopramide), 1-3 dd 10 mg. Blz. 274

W10.01 Morning after pil
Aangepast: betrouwbaarheid van de morningafter pillen:
- Bij inname binnen 72 uur (bij voorkeur binnen 12 uur) is het risico op zwangerschap bij levonorgestrel 1-2%.
- Bij inname binnen 120 uur (bij voorkeur binnen 12 uur) is het risico op zwangerschap bij ulipristal 1-2%.  - Na 72-120 uur (3-5 dagen) is levonorgestrel niet meer betrouwbaar, ulipristal nog wel. Blz. 274

W11 (Orale) anticonceptie
Vervangen algemene tekst (puntje 1 tm 3):
Eerste keus is de combinatiepil met levonorgestrel 150 ug/ethinylestradiol 30 ug
Tweede keusopties: levenorgestrel 100 ug/ethinylestradiol 20 ug en gestodeen 75 ug/ethinylestradiol 20 ug
Andere combinatiepreparaten (en mogelijk ook de ring en de pleister) geven een 
sterkere risicotoename op VTE.
Het voorschrijven van pillen met andere types progestagenen of oestrogenen, 
meerfasenpreparaten of met de dosering ethinylestradiol 50 ug heeft op andere vlakken geen bewezen meerwaarde.
Het actief omzetten van vrouwen die naar tevredenheid een niet-voorkeursmiddel gebruiken wordt niet aanbevolen.
Er is geen plaats voor het (off-label) voorschrijven van de pil met cyproteronacetaat.
Toegevoegd bij C: bariatrische chirurgie 
Gewijzigd bij Pil: Aanvullende maatregelen als eerste pil direct na de stopweek vergeten is. Aanvullende maatregelen als er in week 2 3 of meer pillen vergeten zijn. Blz. 276

X72 Candidiasis urogenitale
Vervallen: Miconazol (tweede keus)
Toegevoegd: Butaconazol (ovule en crème) als tweede keus. Blz. 300

X84.01 (Y99.03) Chlamydia vrouw
Toegevoegd: 2e bullet bij Doxycycline: rectale chlamydia infecties komen frequent voor als co-infectie bij vrouwen, ook bij afwezigheid anaal seksueel contact. Bij empirische behandeling kan daarom de voorkeur gegeven worden aan doxycycline. Blz. 304

X90 (Y72) Herpes simplex genitalis
Gewijzigd: Bij zwangerschap: aciclovir en valaciclovir (valciclovir toegevoegd)
Gewijzigd: Aciclovir: dosering 3 dd 400 mg.Behandelduur primo-infectie en recidief aciclovir: 5 dagen.
Immuun-gecompromitteerde patiënten: primo-infectie behandelen met aciclovir 800 mg p.o.3 x daags gedurende 10 dagen, recidief behandelen met aciclovir 400 mg p.o. 3 x daags gedurende 5 dagen Blz. 306

Y74.02 Epididymitis
Toegevoegd: Levofloxacine 500 mg , 1d1t gedurende 
B: Maag-darmklachten, hoofdpijn, duizeligheid, leveraandoeningen, bloedbeeldafwijkingen, overgevoeligheid (allergie).
O: Behandelduur 14 dagen
V: Voorzichtigheid is geboden bij verminderde nierfunctie, epilepsie, tendinitis/peesruptuur in de voorgeschiedenis. 
Z: Mogelijk onveilig bij zwangerschap, raadpleeg literatuur en/of teratologie Informatie Service (TIS). Stoppen bij borstvoeding. Blz. 313